فقر زمامداران رومی را یکی از عامل‌های اصلی و مهم عظمت و قدرت روم و هکذا تجمل‌پرستی و ثروت آنها را در ادوار بعد از عوامل اصلی انحطاط و زوال تمدن روم‌ بود. منتسكيو در سال‌ ۱۷۳۴ كتاب‌ تفكراتی در باب‌ علل‌ عظمت‌ و انحطاط‌ روميان‌ را منتشر ساخت‌. ثمرۀ مسافرت‌ رم‌ او را به‌ فكر عظمت‌ و سازمان‌ عظيم‌ دولت‌ قديم‌ امپراطوری روم‌ انداخت‌، چنان‌كه‌ ديدار از انگليس‌ سازمان‌ يک دولت‌ را به‌ او نشان‌ داد. در بازگشت‌ از سفر ايتاليا بود كه‌ به‌ عزم‌ تأليف‌ كتاب‌هايی در تشكيلات‌ دولت‌ روم‌ و باز نمودن‌ سر سيادت‌ آن‌ دولت‌ و بعد از آن‌ شرح‌ سازمان‌ يک دولت‌ شايستۀ جديد دموكرات‌ دست‌ به‌ كار زد و آخرين‌ رشته‌ از تأليفات‌ مهم‌ و معروف‌ خود را آغاز نمود و به‌ پايان‌ برد. تفكراتی در باب‌ علل‌ عظمت‌ و انحطاط‌ روميان‌ افق‌ فكری منتسكيو را فراتر از رمان‌ و قصه‌ و ادبيات‌ تمثيلی برد و به‌ فلسفه‌ نزديكتر كرد. گرچه‌ نامه‌های ايرانی ماهيتی فلسفی و سياسی داشت‌، اما اين‌ كتاب‌ روحیۀ فلسفی منتسكيو را به‌ نحوی بارز نمايان‌ می‌سازد. اساساً موضوع‌ مطالعه‌ و تصنيف‌ اخير مشكل‌تر بود زيرا حتی امروز با تمام‌ تحليل‌ها و نظريات‌ علم‌ تاريخ‌ هنوز نمی‌توان‌ ادعا كرد كه‌ كليۀ شرايط‌ و علل‌ قريب‌ انقراض‌ تمدن‌ عهد باستان‌ روشن‌ شده‌ است‌. اين‌ اشكال‌ در ابتدای قرن‌ هيجدهم‌ البته‌ بيشتر بود، با اين‌ حال‌ منتسكيو توانست‌ به‌ طرزی تحصلی، اين‌ موضوع‌ را موشكافی نمايد.